Zoektocht naar jeugd van moeder gaat via Blije, Ferwert en Holwerd

De vondst van een briefkaart met de foto van haar moeder en diens broer leidde bij Jolanda van Rij tot een zoektocht naar haar jeugd en haar familie, met in het bijzonder het verhaal over wat haar moeder Clara Haagens (1934) had meegemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Jolanda vindt het nu nog steeds jammer dat zij al die vragen niet eerder aan haar moeder kon of durfde te stellen, omdat thuis de gevolgen van de oorlog zoveel mogelijk werden verzwegen. ,,Thuis kenden we wel wat details van haar oorlogsverleden, maar vragen stellen en er over praten was er bij mijn moeder niet bij. Zij hield zich voor, dat als je er niet over sprak, het ook niet was gebeurd'', schrijft Jolanda in het boek. ,,De generatie van mijn ouders richtte zich op het heden en niet op het verleden. Toen mijn moeder op 21 september 1997 overleed, nam zij haar verleden mee in het graf en daarmee ook antwoorden op al die vragen, die ik haar nog had willen stellen.''
Jolanda herinnert zich hoe pijnlijk momenten zoals de dodenherdenking op 4 mei thuis waren. ,,De laatste jaren zat mijn moeder in een rolstoel en verschenen tranen in haar ogen als ze naar de herdenking keek op televisie.''
Clara Haagens is op 28 mei 1934 geboren in een Joods gezin. Net als haar broer Henk overleefde ze de Tweede Wereldoorlog. Ze trouwde en Jolanda van Rij is een van har drie kinderen. Zij vertelt in het boek dat opa en oma op transport werden gezet naar Sobibor en daar werden vergast. Na het zien van de film Süskind stond voor Jolanda van Rij vast dat zij een antwoord wilde zoeken op zoveel vragen die ze haar ouders had willen stellen. Deze film vertelt het verhaal van zo'n 700 tot 900 Joodse kinderen die tijdens de oorlog in Amsterdam via een kindercrêche tegenover de Hollandse Schouwburg naar onderduikadressen werden gesmokkeld. Terwijl hun ouders vanuit de schouwburg via Westerbork aan hun laatste reis begonnen, zetten koeriers (veelal studenten) zich in om honderden kinderen te redden.
De film was voor Jolanda het begin van een zoektocht naar de geschiedenis van haar moeder en de stamboom van haar verdere familie. Ze ontdekte ook hoe veel Friezen het als een morele plicht zagen om zorg te dragen voor de Joodse kinderen, vaak gesteund door hun geloof. In de zoektocht naar het verleden van haar moeder deed Jolanda een oproep in SawnStjerrenNijs en zocht ze aanknopingspunten bij bewoners van verzorgingshuis Foswert. Zij sprak in Ferwert met onder meer Tieten en Hessel (jr.) Robroch en Reinder Postma. Contact was er ook met onder meer Schelte van der Meij en 'juf' Siets Postma, beiden inmiddels overleden. Die wisten dat de familie Robroch een onderduikster in huis had, maar niet meer dan dat. Jolanda van Rij hoopt dat er in Ferwert toch ooit nog iets van een herinneringsplaquette komt bij het huis van destijds de familie Robroch aan de Marrumerweg nr. 11. Dan pas zou haar verhaal helemaal compleet zijn.   

Ferwert
De jonge Clara Haagens ging ergens tussen 30 maart en 15 mei 1943 naar Blije en ging vanuit daar met een busje naar Ferwert, schrijft Jolanda in haar boek. 'Daar stopte het busje op het schoolplein voor de gereformeerde school. Vier kinderen stapten uit en zij werden allen door de verschillende families meegenomen naar hun nieuwe onderkomens. Broer Henk werd naar Holwerd gebracht en kwam terecht bij het gezin van bakker Margré.' 'Nadat mijn moeder uit het busje was gestapt werd ze bij de hand genomen en begeleid naar het huis van de familie Robroch, dat was gelegen op de Marrumerweg 11.(zie foto) Dat moet in mei 1943 zijn geweest, vlak voor haar negende verjaardag. Ook andere kinderen werden opgehaald en kwamen bij opvanggezinnen terecht. Dit alles gebeurde volgens een duidelijk afgesproken plan, waarbij er niet veel werd gesproken. Het hoofd van het gezin waar Clara terecht komt, Hessel Robroch, was directeur van het gemeentelijk energiebedrijf. Zijn vrouw Tjipkje runde het huishouden, dat verder uit drie grote kinderen bestond: Harm, Ettje (zus genoemd) en Henk.' (zie foto)
Uit alles blijkt dat haar moeder het naar haar zin heeft gehad in Ferwert bij de familie Robroch. 'In Ferwert stond zij te boek als hongerevacué en door haar weinig Joodse uiterlijk kon zij gewoon naar het schooltje in Ferwert. Daar ontmoette zij Pieteke Schregardus en de meiden werden hartsvriendinnen.'
Na de oorlog bleven de warme banden met de familie Robroch in Ferwert, schrijft Jolanda in haar boek. 'Als wij met ons gezin naar Friesland gingen om ook Henk weer te zien, werd ook altijd langs gegaan bij Pake en Beppe. Ik kan me hun huis nog goed herinneren met die grote tuin waar kruisbessen groeiden We voelden ons bij hen altijd welkom en gekoesterd.'
Verrassend noemt Jolanda het dat zij acht jaar na het begin van haar zoektocht nog weer informatie ui de oorlogstijd uit Ferwert kreeg toegestuurd. Zoals van de echtgenoot van Greetje Kuipers, een klasgenote van moeder in Ferwert, waarin staat dat Clara in 1944 een gedichtje had geschreven in het poesiealbum van zijn vrouw.

Holwerd
Als het na de aanhouding van Hessel en Ettje Robroch veiliger is dat er een nieuw onderduikadres wordt gezocht voor Clara, komt zijn terecht bij de familie Talsma in Holwerd.
Jolanda kwam tijdens haar zoektocht in contact met Pietsie, de oudste van drie dochters in dat gezin. Die is inmiddels in de tachtig, als ze elkaar spreken, maar herinnert zich dat ze als enige van de kinderen een tweepersoons bed had en Clara dus bij haar op de kamer sliep. Ze herinnerde zich dat Clara werd opgenomen als het vierde kind in het gezin en dat zij regelmatig vroeg of haar vader en moeder ooit nog terug zouden komen.   

Voor meer informatie en bestelling van het boekje:
mijnmoederhetbonuskind@gmail.com